Ογκοι Σπονδυλικής Στήλης

Γενικά Χαρακτηριστικά

Ως όγκος ή νεόπλασμα χαρακτηρίζεται ένας παθολογικός ιστός που μεγαλώνει λόγω ανεξέλεγκτου πολλαπλασιασμού κυττάρων. Οι όγκοι της σπονδυλικής στήλης ταξινομούνται με βάση την ανατομική τους εντόπιση σε εξωσκληρίδιους (που εντοπίζονται δηλαδή έξω από τη σκληρά μήνιγγα, τη μεμβράνη που περιβάλλει το νωτιαίο μυελό και χαμηλότερα στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης τη δεσμίδα με τις οσφυϊκές και ιερές νευρικές ρίζες), σε ενδοσκληρίδιους-εξωμυελικούς (που εντοπίζονται δηλαδή επί τα εντός της σκληράς μήνιγγας αλλά έξω από το νωτιαίο μυελό, ακουμπούν δηλαδή πάνω του) και σε ενδομυελικούς (εντός δηλαδή του νωτιαίου μυελού). Ο βαθμός κακοήθειας σε συνάφεια με την ιστολογική δομή και τα χαρακτηριστικά ανάπτυξης του όγκου κατατάσσεται σε μια κλίμακα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO) από I (καλοήθης) έως IV (πλέον κακοήθης).

Οι συχνότεροι εξωσκληρίδιοι αλλά και γενικά συχνότεροι όγκοι της σπονδυλικής στήλης είναι οι μεταστάσεις αυτής, κακοήθη νεοπλάσματα δηλαδή που μεταναστεύουν εκεί από απομακρυσμένες νεοπλασματικές εστίες άλλων οργάνων του σώματος. Περισσότεροι από το 10% των ασθενών με κακοήθη όγκο σε κάποιο άλλο όργανο του σώματός τους θα εμφανίσουν στην πορεία της νόσου τους σπονδυλική μετάσταση, ή αλλιώς δευτεροπαθή όγκο σπονδυλικής στήλης . Οι συχνότερες σπονδυλικές μεταστάσεις προέρχονται από καρκίνο του πνεύμονα, του μαστού και του προστάτη και σπανιότερα από καρκίνο του νεφρού, της πεπτικής οδού ή του δέρματος-μελάνωμα.

Απεικόνιση με μαγνητική τομογραφία μετάστασης στη
θωρακική (αριστερά) και στην αυχενική (δεξιά)
μοίρα της σπονδυλικής στήλης

Στην κατηγορία των εξωσκληρίδιων όγκων εντάσσονται και οστικά νεοπλάσματα καθώς και όγκοι του αιμοποιητικού συστήματος όπως το πολλαπλό μυέλωμα.

Τα μηνιγγιώματα και τα νευρινώματα είναι ιστολογικά καλοήθεις όγκοι που μαζί αποτελούν τους συχνότερους ενδοσκληρίδιους-εξωμυελικούς όγκους.

Οι ενδομυελικοί όγκοι είναι οι λιγότερο συχνοί. Γλοιώματα, επενδυμώματα και σπανιότερα αιμαγγειοβλαστώματα εντάσσονται σε αυτήν την κατηγορία. Ο βαθμός κακοήθειας αυτών των νεοπλασμάτων ποικίλει.

Συμπτώματα

Η συμπτωματολογία των όγκων σπονδυλικής στήλης σχετίζεται με την εντόπιση, το μέγεθος καθώς και το ρυθμό ανάπτυξης αυτών. Προέχον σύμπτωμα ιδιαίτερα των σπονδυλικών μεταστάσεων αποτελεί ο τοπικός πόνος. Αιτία του πόνου μπορεί να αποτελεί και ένα παθολογικό κάταγμα σπονδύλου στην περιοχή. Ισχυρή υποψία όγκου σπονδυλικής στήλης τίθεται όταν ο ασθενής περιγράφει πόνο που δεν υποχωρεί το βράδυ με την κατάκλιση. Το ιστορικό ύπαρξης νεοπλάσματος ενισχύει αυτή την υποψία. Σε ενδομυελικούς όγκους ο πόνος μπορεί να έχει χαρακτήρα διάχυτου "καψίματος" στον κορμό και στα άκρα. Σε εξωσκληρίδιους ή ενδοσκληρίδιους όγκου που ασκούν πίεση κάποιας νευρικής ρίζας μπορεί ο πόνος να μιμείται την αντανακλαστική ριζαλγία μιας δισκοκήλης (σε ένα ή και στα δύο χέρια σε αυχενική εντόπιση, σε ένα ή και στα δύο πόδια σε οσφυϊκή και ζωστηροειδώς στο θώρακα σε θωρακική).

Επίμονα επιδεινούμενα μουδιάσματα, μυρμηγκιάσματα ή και μυϊκή αδυναμία σε ένα ή περισσότερα άκρα, διαταραχές βάδισης, ούρησης, αφόδευσης ή στύσης μπορεί να αποτελούν συμπτώματα πίεσης των νευρικών δομών (ριζών ή νωτιαίου μυελού) από κάποιον όγκο.

Διάγνωση

Η μαγνητική τομογραφία σπονδυλικής στήλης, η οποία αναδεικνύει συνήθως με λεπτομέρεια έναν όγκο, την εντόπισή του, τη σύστασή του καθώς και τη σχέση του με σημαντικές ανατομικές δομές καθώς και η αξονική τομογραφία, η οποία επιτρέπει την καλύτερη απεικόνιση των οστικών δομών, αποτελούν τις συνηθέστερες διαγνωστικές μεθόδους. Πρωτεύουσας σημασίας όμως για να τεθεί η υποψία ύπαρξης όγκου σπονδυλικής στήλης αποτελεί η λεπτομερής κλινική εξέταση από τον ιατρό.

Προεγχειρητική και μετεγχειρητική μαγνητική
τομογραφία ασθενούς με μηνιγγίωμα, καθώς και
διεγχειρητική εικόνα του όγκου

Θεραπεία

Οι όγκοι σπονδυλικής στήλης αντιμετωπίζονται συνήθως χειρουργικά εκτός αν υπάρχει μη αποδεκτός μετεγχειρητικός κίνδυνος βαριάς νευρολογικής επιδείνωσης του ασθενούς. Όπλα του νευροχειρουργού αποτελούν οι μικροχειρουργικές τεχνικές, η χρήση τελευταίας τεχνολογίας μικροσκοπίου καθώς και διεγχειρητικής νευροπαρακολούθησης, ελέγχου δηλαδή του βαθμού επιβάρυνσης της λειτουργίας των νευρικών δομών από τους χειρισμούς μας ώστε να αποφεύγονται εκτεταμένες βλάβες.

Προεγχειρητική και μετεγχειρητική μαγνητική
τομογραφία ασθενούς με επενδύμωμα, καθώς και
διεγχειρητική εικόνα του όγκου

Η ακτινοθεραπεία ενδείκνυται σε περιπτώσεις όγκων που κρίνονται ανεγχείρητοι ή αν η χειρουργική αφαίρεση ενός όγκου δεν είναι πλήρης.

Η χημειοθεραπεία δε βοηθά στις περισσότερες περιπτώσεις όγκων σπονδυλικής στήλης με εξαίρεση αιματολογικούς όγκους (όπως πολλαπλό μυέλωμα).