Σπονδύλωση - Σπονδυλολίσθηση
Ως σπονδύλωση (γνωστή επίσης και με τον όρο σπονδυλική οστεοαρθρίτιδα) χαρακτηρίζεται η προοδευτική εκφύλιση της σπονδυλικής στήλης,
η οποία σχετίζεται κυρίως με την ηλικία (γήρανση της σπονδυλικής στήλης) αλλά και με γενετική προδιάθεση, ενώ κάποιο τραύμα μπορεί
να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης αυτής της εκφυλιστικής νόσου.
Η σπονδύλωση είναι πιο συχνή στην κατώτερη οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης (ΟΜΣΣ) και στην αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης (ΑΜΣΣ).
Η ΟΜΣΣ εκφυλίζεται διότι δέχεται και διανέμει το μεγαλύτερο μέρος του βάρους του σώματος, ενώ ο αυχένας είναι ευαίσθητος επειδή υποστηρίζει
το βάρος του κεφαλιού σε ένα μεγάλο εύρος κινήσεων.
Η σπονδύλωση επηρεάζει τους μεσοσπονδύλιους δίσκους (εκφυλιστική νόσος δίσκων) και τις αρθρώσεις της σπονδυλικής στήλης.
Καθώς οι άνθρωποι μεγαλώνουν, η ηλικία, που σχετίζεται με κυτταρικές αλλαγές, σε συνδυασμό με τις επιπτώσεις της καθημερινής
φθοράς μπορεί να προκαλέσουν ή να συμβάλουν στην εκφύλιση των μεσοσπονδύλιων δίσκων, οι οποίοι αφυδατώνονται, ελαττώνονται σε
ύψος και χάνουν τη φυσιολογική τους δομή και λειτουργία. Οι αρθρώσεις μεταξύ των σπονδύλων εκφυλίζονται επίσης με αποτέλεσμα η
σπονδυλική στήλη να δυσπραγεί στην υποστήριξη του σωματικού βάρους και στην εκτέλεση των κορμικών κινήσεων.
Ο ασθενής χαρακτηριστικά διαμαρτύρεται για πόνο στη μέση (οσφυαλγία) ή στον αυχένα (αυχεναλγία) καθώς και για δυσκαμψία.
Οι αυξημένες δυνάμεις τριβής μεταξύ των σπονδύλων οδηγούν αντιδραστικά στην υπερτροφία οστεοσυνδεσμικών στοιχείων (με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη δημιουργία οστεοφύτων, δηλαδή "οστικών αγκαθιών") που συχνά οδηγεί σε στένωση του σπονδυλικού σωλήνα, ελάττωση δηλαδή του εύρους του καναλιού όπου πορεύονται οι νευρικές δομές με αποτέλεσμα την πίεση αυτών και την εμφάνιση νευρολογικών συμπτωμάτων. Χαρακτηριστικό σύμπτωμα της στένωσης στην ΟΜΣΣ αποτελεί η νευρογενής διαλείπουσα χωλότητα, η προοδευτική ελάττωση δηλαδή λόγω πόνου και αδυναμίας στα πόδια της απόστασης την οποία μπορεί να διανύσει βαδίζοντας ο ασθενής, με αποτέλεσμα να αναγκάζεται να κάνει στάσεις για να καθίσει ή να σκύψει ώστε να ανακουφιστούν παροδικά τα συμπτώματά του.
Προχωρημένη μορφή εκφύλισης της σπονδυλικής στήλης αποτελεί η αστάθεια αυτής, η χαλάρωση δηλαδή των συνδεσμικών στοιχείων μεταξύ δύο η περισσότερων σπονδύλων με αποτέλεσμα την παθολογική κίνηση μεταξύ αυτών. Στην ΟΜΣΣ η αστάθεια προκαλεί πόνο στη μέση, κυρίως κατά τις στροφικές κινήσεις του κορμού, την έγερση και την κινητοποίηση ή και συμπίεση νευρικών ριζών με αποτέλεσμα πόνο στο πόδι ή νευρογενή διαλείπουσα χωλότητα (ίδιο κείμενο-λίγο πιο πάνω). Σε προχωρημένες καταστάσεις μπορεί ένας σπόνδυλος να ολισθαίνει πάνω στον άλλον (σπονδυλολίσθηση).
Η σπονδυλολίσθηση μπορεί να οφείλεται και σε λύση της φυσιολογικής ενότητας του τόξου, του οπίσθιου τμήματος δηλαδή ενός σπονδύλου, με αποτέλεσμα να πλήττεται η σταθερότητα της σπονδυλικής στήλης σε αυτό το επίπεδο. Η κατάσταση αυτή που χαρακτηρίζεται ως σπονδυλόλυση, μπορεί να είναι το αποτέλεσμα τραύματος ή ατελούς σύγκλεισης κατά τη διάπλαση των οστών σε μικρή ηλικία. Ως εκ τούτου η σπονδυλόλυση αποτελεί συχνή αιτία σπονδυλολίσθησης σε νέους ενήλικες.
Βασικές εξετάσεις για τη διάγνωση της σπονδύλωσης είναι η μαγνητική τομογραφία για την καλύτερη μελέτη των συνδεσμικών και νευρικών δομών της σπονδυλικής στήλης καθώς και η αξονική τομογραφία που απεικονίζει καλύτερα τις οστικές δομές (όπως οστεόφυτα).
Οι λειτουργικές ακτινογραφίες της οσφυϊκής ή της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης, ακτινογραφίες δηλαδή σε κάμψη και έκταση της αντίστοιχης μοίρας, βοηθούν στη διάγνωση της αστάθειας (ίδιο κείμενο-τέλος 1ης σελίδας), μέσω της διαπίστωσης εμφάνισης ή επιδείνωσης μιας σπονδυλολίσθησης στις ακραίες θέσεις της σπονδυλικής στήλης.
Χειρουργικές τεχνικές που εφαρμόζονται για την αντιμετώπιση επιμέρους προβλημάτων στη σπονδύλωση είναι:
- η μικροσκοπική αποσυμπίεση των νευρικών στοιχείων της ΟΜΣΣ σε περιπτώσεις στένωσης οσφυϊκής μοίρας σπονδυλικού σωλήνα
- η οσφυϊκή σπονδυλοδεσία στην περίπτωση αστάθειας της ΟΜΣΣ
- η πρόσθια αυχενική μικροδισκεκτομή ή η αυχενική πεταλεκτομή σε περιπτώσεις στένωσης αυχενικής μοίρας σπονδυλικού σωλήνα
- η πρόσθια ή η οπίσθια αυχενική σπονδυλοδεσία στην περίπτωση αστάθειας της ΑΜΣΣ